Ik moet helemaal niets!

Waarom hebben wij het alleen maar over verbieden, harder aanpakken en voor hen bepalen?

Wanneer het nu gaat over traktaties of dat vapen en roken zo slecht voor je in.

Denken wij vandaag de dag dat dit nog steeds werkt?

Dat verbieden het (laatste) redmiddel is?

Ik neem je even mee naar toen ik 14 jaar was.

Hoe harder mijn ouders riepen dat het niet mocht.

Hoe meer ik ging experimenteren, grenzen opzoeken en overgaan.

Ik was vooral nieuwsgierig naar waarom het dan niet mocht.

Dus wanneer mij gezegd werd dat roken niet goed voor je is.

Deed ik het wel.

Wanneer tegen mij gezegd werd dat overmatig drankgebruik niet goed voor je is, deed ik het wel.

Oké om precies te zijn één keer, daarna was ik zo niet lekker dat ik het nooit meer zo overdreven heb aangepakt.

De reden dat ik het deed was omdat ik wilde weten hoe ik het zelf zou ervaren, niet wat mijn moeder of vader hiervan vond. 

Zo zijn er nog tal van voorbeelden te noemen in de loop van de jaren. Hoe komt het nu dat verbod juist de drang naar het toch doen aanwakkert? Daarin neem ik je mee in deze blog én ik deel handige tips die jij als pedagogisch professional en/of ouder hiermee om kunt gaan.

Waarom een verbod vaak averechts werkt

Psychologische reactantie

Uit de sociaal-psychologie weten we dat wanneer iemands vrijheid wordt ingeperkt, er een innerlijke weerstand ontstaat: psychologische reactantie. Dat is een drang om die vrijheid juist te herstellen. Voor kinderen betekent dit vaak dat ze juist datgene willen doen wat verboden is.
👉 Onderzoek laat zien dat jongeren strenger aangetrokken worden tot “verboden” films, games of gedragingen, puur omdat het verbod hun gevoel van autonomie bedreigt.

Het forbidden fruit-effect

Wanneer iets verboden is, krijgt het vaak een extra glans. Het wordt spannend, mysterieus, soms zelfs aantrekkelijker dan het in werkelijkheid is. Studies tonen aan dat kinderen verboden keuzes vaak positiever waarderen dan toegestane alternatieven simpelweg omdat ze er niet aan mogen komen.

Ontwikkeling en puberteit

In de puberteit is het brein volop in ontwikkeling. De behoefte aan autonomie en zelfstandigheid groeit, terwijl het deel van de hersenen dat gevolgen kan overzien (de prefrontale cortex) nog in ontwikkeling is. Niet vreemd dus dat regels juist in die periode vaker worden overtreden. Een verbod zonder uitleg kan dan voelen als een persoonlijke aanval, waardoor de kans op overtreden groter wordt.

Wat wél werkt: preventie boven verbod

Het klinkt misschien cliché toch is het echt waar. Een verbod legt alleen een grens, maar leert een kind nog niet waarom die grens er is, of hoe je zelf keuzes kunt maken. Preventie betekent dat je kinderen vaardigheden, kennis en bewustzijn meegeeft waardoor ze zelf leren omgaan met verleidingen en grenzen.

• Uitleggen waarom: Regels mét uitleg worden beter geaccepteerd. “Je mag nu geen scherm omdat je ogen rust nodig hebben” werkt beter dan simpelweg “Geen tablet!”.

• Keuzes bieden binnen grenzen: Autonomie bevorderen door bijvoorbeeld te zeggen: “Wil je nu een appel of straks een banaan?”

• Samen oefenen: Door situaties te bespreken of rollenspellen te doen, leren kinderen nadenken over consequenties.

• Rolmodellen en omgeving: Kinderen spiegelen zich aan ouders, leerkrachten en vrienden. Een positieve omgeving voorkomt dat “verboden gedrag” aantrekkelijk wordt.

Kinderen die leren begrijpen waarom regels er zijn en die voelen dat ze invloed hebben op hun keuzes, zijn beter in staat verleidingen te weerstaan en gezonde beslissingen te nemen. Preventie betekent dat je kinderen voorbereidt op situaties waarin jij er als ouder of leerkracht niet bij bent.

Met preventie help je ze van binnenuit sterk te worden, in plaats van dat ze alleen maar reageren op wat buitenaf verboden wordt. En dát is precies waar opvoeding en onderwijs in essentie om draait: kinderen begeleiden naar zelfstandigheid, zelfvertrouwen en gezonde keuzes.

Hoe Foodies & Family hieraan bij mag dragen

In de lessen die ik ontwikkel voor kinderen en ingezet kunnen worden op school, de opvang en thuis. staat bewustwording en preventie centraal. Of het nu gaat om gezonde voeding, omgaan met emoties of geld, ik kies er bewust voor om kinderen niet enkel te vertellen wat níet mag.

In plaats daarvan laat ik ze ervaren:

🍏 hoe je gezonde keuzes maakt en waarom dit van belang is. 

💜 hoe emoties werken en wat je ermee kunt,

🧠 hoe je hersenen werken en waarom dit belangrijk is voor de toekomst.

Het inzetten van werkvormen waarin spellen, samenwerken en plezier samenkomen zorgt ervoor dat leren niet alleen het opnemen van informatie is, maar leerlingen hier ook daadwerkelijk over willen en kunnen leren. Zo leren kinderen vaardigheden die hen sterker maken in de praktijk. Want een verbod werkt maar tijdelijk, maar preventie legt een basis voor het leven.

Praktische tips voor pedagogisch professionals en ouders/opvoeders 

1. Leg uit waarom iets verboden is; regels met uitleg worden beter begrepen en geaccepteerd dan regels zonder argument.
2. Zorg voor autonomie waar mogelijk: keuzemogelijkheden binnen de grenzen, inspraak.
3. Vermijd overmatig controlerende stijl; combineer regels met warmte en empathie. Onderzoek toont aan dat monitoring alleen helpt als ouders ook warmte laten zien.
4. Zorg dat er weinig, maar duidelijk regels zijn die nageleefd kunnen worden. 
5. Positieve rolmodellen / leeftijdgenoten beïnvloeden gedrag sterk. Omring kinderen met leeftijdgenoten die zich aan regels houden, laat zien dat goed gedrag gewaardeerd wordt. 
6. Creëer een omgeving die “kindvriendelijk” is: veilige plekken, vertrouwen, duidelijke grenzen, vertrouwde relatie met volwassenen.

Kijk nu eens kitsch naar jezelf. Wat valt je op?

Deel jij je inzichten onder deze blog (of liever via een DM dat mag natuurlijk ook).

“Regels vertellen wat niet mag, preventie leert wat wél kan.”